Merhaba, ben Avukat Uğur Güler. Güler Hukuk Bürosu olarak, müvekkillerimize hukukun her alanında profesyonel destek sunmaktayız. Bu makalemizde, özellikle sosyal medyanın yaygınlaşmasıyla birlikte sıkça karşılaştığımız ve Türk Ceza Kanunu'nun 125. maddesinde düzenlenen hakaret suçu ve unsurlarını, cezasını, soruşturma ve kovuşturma süreçlerini detaylı bir şekilde ele alacağız.
Günümüzde bir anlık öfkeyle veya düşüncesizce söylenen bir söz, yazılan bir yorum, kişilerin onur, şeref ve saygınlığını zedeleyerek hukuki ve cezai sorumluluk doğurabilmektedir. Bu nedenle hakaret davası süreçlerini anlamak, hem mağdurlar hem de bu suçla itham edilenler için hayati öneme sahiptir.
Hakaret Suçu Nedir? (TCK Madde 125)
Türk Ceza Kanunu (TCK) Madde 125'e göre hakaret suçu; bir kimseye, onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat etmek veya sövmek
- Somut Bir Fiil veya Olgu İsnat Etmek: Kişiye, "hırsız", "rüşvetçi", "dolandırıcı" gibi toplum nezdinde küçük düşürücü, somut ve belirli bir eylemin yakıştırılmasıdır.
- Sövmek: Genel ve soyut nitelikteki "aptal", "şerefsiz", "salak" gibi onur ve saygınlığı zedeleyici sözler söylenmesidir.
Hakaret Suçunun Unsurları Nelerdir?
Bir eylemin hakaret suçu olarak kabul edilebilmesi için aşağıdaki unsurların bir arada bulunması gerekir:
- Fiil: Onur, şeref ve saygınlığı rencide edici nitelikte bir söz, yazı, resim veya işaret gibi bir eylemin varlığı şarttır.
- Mağdur: Hakarete uğrayan kişinin belirli veya en azından belirlenebilir olması gerekir. Buna hukukta "matufiyet ilkesi" denir. Mağdurun isminin açıkça zikredilmesi gerekmese de, ifadeden kimin kastedildiği anlaşılmalıdır.
- Hukuka Aykırılık: Eylemin hukuka uygunluk sebepleri (örneğin, basın özgürlüğü kapsamındaki eleştiri, iddia ve savunma dokunulmazlığı) taşımaması gerekir. Ağır ve incitici eleştiri ile hakaret arasındaki çizgi, her somut olayda mahkeme tarafından değerlendirilir.
- Kasıt (Manevi Unsur): Failin, yaptığı eylemin mağdurun onur ve saygınlığını zedeleyeceğini bilmesi ve bunu istemesi gerekir. Hakaret suçu, taksirle işlenemez.
Hakaret Suçunun Cezası ve Nitelikli Halleri (Artırım Nedenleri)
Hakaret suçunun temel cezası, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezasıdır. Ancak bazı durumlarda bu ceza artırılır:
- Alenen İşlenmesi (TCK 125/2): Hakaretin, birden fazla kişinin duyabileceği veya görebileceği bir ortamda işlenmesi (örneğin, sokakta bağırmak, bir topluluk önünde söylemek, sosyal medya platformlarında paylaşmak) halinde ceza altıda bir oranında artırılır. Günümüzde Facebook, Twitter, Instagram veya WhatsApp gruplarında işlenen hakaret suçları genellikle bu kapsamda değerlendirilir.
- Kamu Görevlisine Görevinden Dolayı Hakaret (TCK 125/3-a): Suçun, bir kamu görevlisine (polis, doktor, öğretmen, hakim vb.) yaptığı görevden dolayı işlenmesi halinde ceza bir yıldan iki yıla kadar hapis cezasıdır. Bu nitelikli halin soruşturulması şikayete bağlı değildir.
- Dini, Siyasi, Sosyal İnançlara Hakaret (TCK 125/3-b,c): Kişinin mensup olduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden bahisle veya kişinin düşünce ve kanaatlerini açıklaması, değiştirmesi, yaymaya çalışması nedeniyle işlenmesi halinde cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz.
Soruşturma, Kovuşturma ve Uzlaştırma Süreci
- Şikayet: Hakaret suçunun temel hali, takibi şikayete bağlı bir suçtur. Mağdur, hakareti ve faili öğrendiği tarihten itibaren 6 ay içinde şikayette bulunmalıdır. Aksi halde şikayet hakkı düşer. Kamu görevlisine görevinden dolayı hakaret ise şikayete tabi değildir, savcılık tarafından re'sen soruşturulur.
- Uzlaştırma: Hakaret suçunun temel hali ve alenen işlenen hali, uzlaştırma kapsamındadır. Bu, soruşturma aşamasında dosyanın öncelikle bir uzlaştırmacıya gönderileceği anlamına gelir. Taraflar uzlaşırsa, ceza davası açılmaz. Kamu görevlisine karşı işlenen nitelikli hal ise uzlaştırma kapsamında değildir.
- Görevli Mahkeme: Hakaret suçuna bakmakla görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesi'dir.
Hakaret Suçunda Ceza İndirimi Nedenleri (TCK 129)
Kanun, bazı durumların varlığı halinde hakaret suçunun cezasında indirim yapılmasını veya hiç ceza verilmemesini öngörmüştür:
- Haksız Bir Fiile Tepki Olarak İşlenmesi: Hakaretin, bir kimseye karşı işlenen haksız bir eyleme (örneğin, kendisine veya malına zarar verilmesine) tepki olarak işlenmesi durumunda, faile verilecek ceza üçte birine kadar indirilebileceği gibi, hiç ceza verilmeyebilir.
- Karşılıklı Hakaret: Hakaret eylemlerinin karşılıklı olarak işlenmesi halinde, olayın niteliğine göre her iki tarafın veya taraflardan birinin cezası üçte birine kadar indirilebilir veya tamamen kaldırılabilir.
Sıkça Sorulan Sorular
-
Birine "Aptal" demek suç mudur? Evet. Yargıtay kararlarına göre "aptal", "salak", "gerizekalı" gibi ifadeler onur, şeref ve saygınlığı zedeleyici kabul edildiğinden sövme yoluyla hakaret suçunu oluşturur.
-
Sosyal medyada sahte hesapla yapılan hakaret tespit edilebilir mi? Evet. Bilişim suçları konusunda uzmanlaşmış emniyet birimleri ve savcılık, IP adresi ve diğer dijital izleri takip ederek sahte hesapların arkasındaki gerçek kişileri büyük oranda tespit edebilmektedir.
-
Hakaret edildim, ne yapmalıyım? Derhal ekran görüntüsü, mesaj kaydı gibi delilleri toplayın. Süre kaybetmeden, yani hakareti ve faili öğrendikten sonraki 6 ay içinde, bir hakaret suçu avukatı desteğiyle en yakın Cumhuriyet Başsavcılığı'na veya polis merkezine şikayet dilekçesi ile başvurun.
Sonuç ve Değerlendirme
Görüldüğü üzere hakaret suçu, basit bir sözlü atışma gibi görünse de ciddi hukuki sonuçları olan bir eylemdir. Sürecin şikayete tabi olması, 6 aylık hak düşürücü süre, uzlaştırma gibi teknik detaylar içermesi nedeniyle hak kaybı yaşanmaması adına profesyonel hukuki destek almak kritik öneme sahiptir.
Eğer bir hakaret davası ile karşı karşıyaysanız veya bu suçun mağduru olduysanız, sürecin en başından itibaren uzman bir avukatla yol almak, haklarınızı en doğru şekilde korumanızı sağlayacaktır. Güler Hukuk Bürosu olarak, ceza hukuku alanındaki tecrübemizle bu süreçte sizlere hukuki danışmanlık ve avukatlık hizmeti sunmaya hazırız.
Saygılarımızla,
Av. Uğur Güler
Güler Hukuk Bürosu
