Boşanma veya ayrılık süreci, taraflar için yalnızca duygusal değil, aynı zamanda ciddi bir ekonomik başlangıç anlamına gelir. Bu yeni başlangıçta, tarafların ve özellikle çocukların yaşam standartlarının korunması ve kimsenin yoksulluğa düşmemesi için hukuk sistemimiz tarafından öngörülen en önemli güvence nafakadır. Nafaka, basitçe bir para alacağı değil, bir hak ve sosyal bir güvencedir.
Peki, kaç çeşit nafaka vardır? Nafaka miktarı neye göre, nasıl hesaplanır? Güler Hukuk Bürosu olarak, Bursa'daki müvekkillerimize nafaka hakları ve yükümlülükleri konusunda adil ve hakkaniyetli sonuçlar elde etmeleri için hukuki danışmanlık sağlıyoruz. Bu rehberde, nafaka türlerini ve hesaplama kriterlerini tüm detaylarıyla sizler için inceledik.
Nafaka Türleri Nelerdir?
Türk Medeni Kanunu'nda, talep edildiği zamana ve amacına göre düzenlenmiş 3 temel nafaka türü bulunmaktadır:
1. Tedbir Nafakası (Dava Süresince Geçim Güvencesi)
- Nedir? Boşanma veya ayrılık davası açıldığı andan itibaren, dava sonuçlanıp karar kesinleşinceye kadar geçen sürede, ekonomik olarak zor duruma düşecek olan eşe ve velayeti geçici olarak kendisine verilen tarafın çocuklarına ödenen nafakadır.
- Amacı Nedir? Dava sürecinin uzun sürebileceği göz önünde bulundurularak, tarafların ve çocukların temel ihtiyaçlarının (barınma, gıda, faturalar, sağlık vb.) karşılanmasını sağlamaktır.
- Önemli Bilgi: Tedbir nafakasına hükmedilirken tarafların kusur durumuna bakılmaz. Tek kriter, talep eden tarafın gerçekten ihtiyacı olup olmadığıdır. Dava sonunda tamamen kusurlu bulunsanız dahi, dava süresince tedbir nafakası alabilirsiniz.
2. İştirak Nafakası (Çocuğun Geleceği İçin)
- Nedir? Boşanma kararı kesinleştikten sonra, çocuğun velayeti kendisine verilmeyen eşin, çocuğun bakım, eğitim, sağlık ve diğer tüm giderlerine kendi ekonomik gücü oranında katılması için ödediği nafakadır.
- Amacı Nedir? Çocuğun boşanma nedeniyle yaşam standardının düşmesini engellemek ve her iki ebeveynin de çocuğun geleceğine ortak olmasını sağlamaktır. Bu nafaka çocuk için bir haktır.
- Ne Zaman Sona Erer? İştirak nafakası, kural olarak çocuk 18 yaşını doldurana (reşit olana) kadar devam eder. Ancak dikkat: Çocuk 18 yaşını doldurmasına rağmen eğitimi devam ediyorsa (örneğin üniversite okuyorsa), çocuk bizzat kendisi "Yardım Nafakası" adı altında yeni bir dava açarak nafakanın eğitim hayatı boyunca devam etmesini talep edebilir.
3. Yoksulluk Nafakası (Boşanma Sonrası Yeni Hayata Destek)
- Nedir? Boşanma kararı kesinleştikten sonra, boşanma nedeniyle yoksulluğa düşecek olan tarafa, diğer eş tarafından süresiz olarak ödenen nafakadır.
- Amacı Nedir? Evlilik birliği boyunca belki de ev işleriyle meşgul olmuş, çalışma hayatına katılamamış ve boşanma ile birlikte geçimini sağlama imkânından yoksun kalacak olan eşi korumaktır.
- Şartları Nelerdir? Yoksulluk nafakası talep edebilmek için iki temel şart vardır:
- Talep eden taraf, boşanmaya neden olan olaylarda diğer eşten daha ağır kusurlu olmamalıdır.
- Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek olmalıdır. (Yargıtay kararlarına göre asgari ücret seviyesinde bir gelire sahip olmak dahi yoksulluk nafakasına engel değildir.)
- Ne Zaman Sona Erer? Alacaklı tarafın yeniden evlenmesi, taraflardan birinin vefatı veya nafaka alacaklısının yoksulluk durumunun ortadan kalkması (işe girmesi, evlenmeden fiilen evli gibi yaşaması vb.) hallerinde mahkeme kararıyla kaldırılabilir.
Nafaka Nasıl Hesaplanır? Hâkim Neleri Dikkate Alır?
En çok merak edilen soru budur. Ancak kanunda nafaka hesaplaması için standart bir matematiksel formül bulunmamaktadır. Hâkim, her dosyanın kendine özgü koşullarını değerlendirerek "hakkaniyet" ilkesine göre bir miktar belirler.
Hâkimin nafaka miktarını belirlerken dikkate aldığı temel kriterler şunlardır:
- Tarafların Ekonomik ve Sosyal Durumları: Eşlerin maaşları, kira gelirleri, sahip oldukları ev, araba gibi mal varlıkları, meslekleri ve sosyal yaşam standartları araştırılır.
- Nafaka Yükümlüsünün Ödeme Gücü: Hâkim, nafaka ödeyecek kişinin hayatını idame ettiremeyeceği bir miktara hükmetmez. Kişinin kendi geçimini de sağlaması beklenir.
- Nafaka Alacaklısının Gerçek İhtiyaçları: Barınma, faturalar, ulaşım, gıda gibi temel yaşam giderleri göz önünde bulundurulur.
- Çocukların İhtiyaçları (İştirak Nafakası İçin): Çocuğun yaşı, gittiği okul (özel/devlet), sağlık durumu, sosyal faaliyetleri, servis ve kurs ücretleri gibi tüm giderler hesaba katılır.
- Paranın Alım Gücü: Ülkenin mevcut ekonomik koşulları ve enflasyon oranı da nafaka miktarının belirlenmesinde önemli bir faktördür.
Nafaka Miktarı Değişir mi? (Nafaka Artırım Davası)
Mahkemenin belirlediği nafaka miktarı ömür boyu sabit kalmaz. Zamanla tarafların ekonomik durumları veya çocukların ihtiyaçları değişebilir. Enflasyon nedeniyle paranın alım gücü düşebilir. Bu gibi durumlarda, nafaka alacaklısı taraf "Nafaka Artırım Davası" açarak nafakanın günün koşullarına göre artırılmasını talep edebilir. Aynı şekilde, nafaka ödeyen taraf da ekonomik durumunun kötüleşmesi (işini kaybetmesi vb.) halinde "Nafakanın Azaltılması Davası" açabilir.
Bursa'da Nafaka Davaları İçin Uzman Avukat Desteği
Nafaka, boşanma sürecinin en teknik ve en önemli konularından biridir. Haklarınızı tam olarak öğrenmek, mahkemeye doğru delilleri sunarak adil bir miktar belirlenmesini sağlamak veya mevcut nafakanın artırılması için hukuki yollara başvurmak, deneyimli bir avukatın rehberliğini gerektirir.
Güler Hukuk Bürosu olarak, Bursa'daki müvekkillerimize nafaka tespiti, nafaka artırımı ve nafakanın tahsili konularında stratejik danışmanlık ve dava takibi hizmeti sunmaktayız. Hak kaybı yaşamamak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Av. Uğur Güler
Güler Hukuk Bürosu
