Bir icra takibiyle karşı karşıya kaldığınızda veya bir alacağınızı icra yoluyla tahsil etmeye çalıştığınızda, "tahsil harcı" kavramını mutlaka duyarsınız. Peki, bu harcın oranlarını, ne zaman ve nasıl ödendiğini biliyor musunuz? Özellikle icra borcunu doğrudan alacaklı vekiline, yani avukatına ödemenin (haricen tahsil), icra dairesinin banka hesabına ödemekten daha az maliyetli olabileceğini hiç düşündünüz mü?
Bursa merkezli olarak faaliyet gösteren ve icra hukuku alanında derin bir tecrübeye sahip olan Güler Hukuk Bürosu olarak, müvekkillerimizin haklarını korumak ve en doğru adımları atmalarını sağlamak önceliğimizdir. Bu makalemizde, icra borcunun kapatılması sırasında ödenecek harçları, özellikle de "haricen tahsil harcı" konusunu, güncel kanun maddeleri ve Yargıtay kararları ışığında detaylıca ele alacağız. Bursa ve çevresindeki müvekkillerimiz başta olmak üzere, Türkiye'nin dört bir yanından bize internet sitemiz aracılığıyla ulaşan herkesin bu karmaşık süreci net bir şekilde anlamasını hedefliyoruz.
Tahsil Harcı Nedir ve Neden Alınır?
Devletin, icra daireleri aracılığıyla bir alacağın tahsil edilmesi hizmetine karşılık olarak aldığı ücrete tahsil harcı denir. Bu harç, alacağın miktarına göre belirli bir oran üzerinden hesaplanır ve hukuki dayanağı 492 sayılı Harçlar Kanunu'dur. Kanun, borçlunun ödeyeceği harç oranının, ödemenin yapıldığı aşamaya ve şekle göre değişmesini öngörür.
Ödeme Şekli ve Zamanına Göre Harç Oranları
Borçlunun ödeyeceği harç miktarındaki en büyük fark, ödemenin doğrudan alacaklı avukatına mı yoksa icra dairesine mi yapıldığına ve ödemenin hangi aşamada gerçekleştiğine göre ortaya çıkar. 492 Sayılı Harçlar Kanunu gereğince tüm oranlar şöyledir:
1. Haricen Tahsil (Avukata/Alacaklıya Anlaşarak Ödeme) - (En Avantajlı Yöntem) Kanun, borcun taraflar arasında anlaşarak ödenmesini, icra dairesi kanalıyla ödenmesine kıyasla yarı yarıya daha düşük bir harç oranıyla teşvik eder:
- a) Hacizden ÖNCE Haricen Ödeme: Borç, takibin kesinleşmesinden sonra fakat fiili bir haciz işlemi uygulanmadan ÖNCE ödenirse, tahsil harcı oranı %2,27'dir.
- b) Hacizden SONRA Haricen Ödeme: Mallarınız haczedildikten sonra, fakat bu mallar satılmadan önce borç haricen ödenirse, tahsil harcı oranı %4,55'tir.
2. İcra Dairesine Ödeme Borç doğrudan icra dairesine ödendiğinde, haricen tahsile göre daha yüksek oranlar uygulanır:
- a) Hacizden ÖNCE İcra Dairesine Ödeme: Borç, takibin kesinleşmesinden sonra fakat fiili bir haciz işlemi uygulanmadan ÖNCE icra dairesine ödenirse, tahsil harcı oranı %4,55'tir.
- b) Hacizden SONRA İcra Dairesine Ödeme: Borç, haciz işlemi yapıldıktan sonra doğrudan icra dairesi hesabına ödenirse, tahsil harcı oranı %9,10'dur.
- c) Satış Yoluyla Tahsil: Borç, haczedilen malların icra dairesi tarafından satılması yoluyla tahsil edilirse, tahsil harcı oranı %11,38'dir.
Güncel Örnek Hesaplama ile Farkı Görelim:
Diyelim ki 100.000 TL anapara borcunuz var ve henüz haciz işlemi yapılmadı. Bu aşamada ödeme seçenekleriniz ve maliyetleri şöyledir:
-
Senaryo 1 (Hacizden ÖNCE İcra Dairesine Ödeme):
- Ödenecek Harç: 100.000 TL * %4,55 = 4.550 TL
-
Senaryo 2 (Hacizden ÖNCE Avukata Haricen Ödeme):
- Ödenecek Harç: 100.000 TL * %2,27 = 2.270 TL
Görüldüğü gibi, henüz haciz uygulanmamışken bile borcu icra dairesi yerine doğrudan avukata ödeyerek kapatmak, size maliyette %50 tasarruf (2.280 TL) sağlamaktadır. Eğer haciz aşamasına geçilirse, bu fark daha da büyüyecektir.
Yargıtay Kararları Ne Diyor?
Yargıtay'ın yerleşik içtihatları, haricen tahsil uygulamasının temel prensiplerini netleştirmiştir:
- Haricen Tahsilin Bildirilmesi: Borç, alacaklı vekiline ödendiğinde, alacaklı vekili bu durumu derhal icra dairesine bildirmek ve ödenmesi gereken haricen tahsil harcının hesaplanmasını talep etmekle yükümlüdür. Bu bildirim yapılmadığı sürece dosya hukuken açık kalmaya devam eder.
- Harç Sorumluluğu: Borçlu, borcu haricen ödese dahi, kanunen devlete ödenmesi gereken tahsil harcından sorumludur. Alacaklı ile borçlunun harcın ödenmeyeceğine dair yaptıkları anlaşmalar icra dairesini ve devleti bağlamaz.
Dikkat! Avukata Ödeme Yaparken Haklarınızı Koruyun
Borcu haricen avukata ödemek avantajlı olsa da bu işlemi güvenli bir şekilde yapmak çok önemlidir:
- Yazılı Belge Alın: Ödemeyi yaptığınıza dair, hangi icra dosya numarasına istinaden ne kadar ödeme yaptığınızı, borcun tamamen kapanıp kapanmadığını (ibraname) açıkça belirten, avukat tarafından imzalanmış ve kaşelenmiş bir "tahsil ve ibra beyanı" veya "haricen tahsil makbuzu" alın.
- Dosyanın Kapatıldığını Teyit Edin: Ödemeden sonra, avukatın icra dairesine gerekli bildirimi yapıp yapmadığını ve dosyanın infaz edilip edilmediğini (kapatıldığını) bir süre sonra UYAP veya icra dairesinden kontrol edin.
Sonuç
İcra dosyası borcunu ödemek, dikkat ve bilgi gerektiren bir süreçtir. Görüldüğü üzere, doğru zamanda ve doğru yöntemle yapılan bir ödeme, size binlerce liralık bir tasarruf sağlayabilir. Özellikle borcun "haricen" yani taraflar arasında anlaşarak ödenmesi, kanunun borçluya tanıdığı en önemli mali avantajdır.
Bu süreçlerin karmaşıklığı, olası hak kayıplarını önlemek adına bir avukat desteğini zorunlu kılmaktadır. Bursa'daki Güler Hukuk Bürosu olarak, icra dosyalarınızın kapatılması, harç hesaplamaları ve alacaklılarla müzakere süreçlerinde sizlere profesyonel destek sunmaktan memnuniyet duyarız.
Av. Uğur Güler
Güler Hukuk Bürosu
