Hayatında ilk defa bir ceza davasıyla yüzleşen bir kişi için en büyük endişelerden biri, alacağı cezanın geleceğini nasıl etkileyeceği ve adli sicil kaydına (sabıka kaydına) işlenip işlenmeyeceğidir. İşte tam bu noktada, Türk ceza adalet sistemi, belirli koşulları sağlayan kişilere adeta "ikinci bir şans" tanıyan çok önemli bir kurum sunar: Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması, yani HAGB.
Bursa'da faaliyet gösteren Güler Hukuk Bürosu olarak, ceza yargılaması gibi karmaşık ve stresli bir süreçte müvekkillerimizin haklarını en iyi şekilde korumayı hedefliyoruz. Bursa ve çevresindeki müvekkillerimize, HAGB gibi kritik kararların ne anlama geldiğini, lehe ve aleyhe sonuçlarını net bir şekilde anlatarak, en doğru hukuki stratejiyi birlikte belirlemek için hizmet veriyoruz. Bu yazımızda, "HAGB nedir?", "Kimler faydalanabilir?" ve "Süreç nasıl işler?" gibi en temel soruları sizin için yanıtladık.
HAGB Nedir? (Basit Bir Dille Anlatım)
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB), sanık hakkında mahkemenin bir mahkumiyet kararı vermesine rağmen, bu kararı belirli bir süre boyunca hukuki bir sonuç doğurmayacak şekilde askıya almasıdır.
Bunu bir benzetmeyle şöyle açıklayabiliriz: Mahkeme size "Evet, bir suç işlediğine kanaat getirdim ve sana bir ceza belirledim. Ancak bu cezayı şimdilik açıklamıyorum ve sabıka kaydına işlemiyorum. Sana 5 yıllık bir deneme süresi veriyorum. Eğer bu 5 yıl içinde kurallara uyarsan, bu davayı tamamen kapatacağım ve hiç yaşanmamış sayacağım" demektedir.
Bu kurumun yasal dayanağı, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun (CMK) 231. maddesidir.
HAGB Kararı Verilebilmesinin Şartları Nelerdir?
Mahkemenin bir sanık hakkında HAGB kararı verebilmesi için kanunda belirtilen tüm şartların aynı anda gerçekleşmesi gerekir:
- Cezanın Miktarı: Yargılama sonunda sanığa verilen ceza, 2 yıl veya daha az süreli hapis cezası ya da adli para cezası olmalıdır.
- Önceden Kasıtlı Suçtan Mahkum Olmama: Sanığın daha önceden kasıtlı bir suçtan dolayı kesinleşmiş bir mahkumiyetinin bulunmaması gerekir. (Taksirle işlenen suçlardan alınan cezalar HAGB'ye engel değildir).
- Suç Nedeniyle Oluşan Zararın Giderilmesi: Eğer işlenen suç bir mağdurun veya kamunun zararına yol açmışsa, bu zararın tamamen giderilmesi (örneğin çalınan malın iadesi veya bedelinin ödenmesi) şarttır.
- Mahkemede Oluşan Kanaat: Hâkimin, sanığın kişilik özellikleri ve duruşmadaki tutumunu gözlemleyerek, "bu kişinin bir daha suç işlemeyeceğine" dair bir kanaate ulaşması gerekir.
- Sanığın Kabul Etmesi: En önemli şartlardan biri budur. Hâkim, sanığa HAGB'yi kabul edip etmediğini sormak zorundadır. Sanık, "HAGB kararını kabul etmiyorum" derse, mahkeme HAGB kararı veremez.
Neden Biri HAGB'yi Kabul Etmesin? Çünkü HAGB kararını kabul etmek, temelde suçlamayı ve mahkemenin mahkumiyet kararını da zımnen kabul etmek ve davayı temyiz (istinaf) etme hakkından vazgeçmek anlamına gelir. Eğer kişi tamamen masum olduğuna inanıyorsa, aklanmak için HAGB'yi reddedip bir üst mahkemeye başvurma yolunu seçebilir. Bu, her davanın kendi özelinde bir avukatla değerlendirilmesi gereken stratejik bir karardır.
HAGB Süreci: 5 Yıllık Denetim ve Sonuçları
HAGB kararı verildiğinde, sanık 5 yıl süreyle denetime tabi tutulur.
-
Denetim Süresinde Ne Olur?
- Bu 5 yıl içindeki temel yükümlülük, kasıtlı olarak yeni bir suç işlememektir.
- Mahkeme ayrıca, 1 yılı geçmemek üzere sanığa bazı ek yükümlülükler de getirebilir. Örneğin, bir meslek edindirme kursuna katılması, belirli yerlere gitmekten yasaklanması gibi.
-
Süreç Başarıyla Tamamlanırsa: Sanık, 5 yıllık denetim süresini kasten yeni bir suç işlemeden ve (varsa) diğer yükümlülüklere uyarak tamamlarsa, mahkeme davanın düşmesine karar verir. Bu karar, davanın tüm sonuçlarıyla ortadan kalkması ve adli sicil kaydına hiçbir şekilde işlenmemesi anlamına gelir. Dava, hukuken hiç açılmamış gibi olur.
-
Süreç İhlal Edilirse: Sanık, 5 yıllık denetim süresi içinde kasıtlı yeni bir suç işlerse veya yükümlülüklerine aykırı davranırsa, mahkeme geri bıraktığı hükmü açıklar. Yani, en başta verdiği ancak askıya aldığı hapis veya para cezasını infaz eder ve bu ceza sanığın adli sicil kaydına işlenir.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
1. HAGB kararı adli sicil kaydına (sabıka kaydına) işler mi? Hayır. HAGB kararları, adli sicil kaydında görünmez. Bu kararlar, sadece hâkim ve savcıların görebileceği tamamen ayrı bir sisteme, 5 yıllık denetim süresi boyunca kaydedilir. Süreç sonunda düşme kararı verildiğinde bu sistemden de silinir.
2. HAGB kararı memuriyete engel midir? Bu, en hassas sorulardan biridir. Güvenlik soruşturması gerektiren bazı mesleklerde (polis, asker, hâkim vb.), denetim süresi içindeki HAGB kaydı bir sorun teşkil edebilir. Ancak 5 yıllık süreç başarıyla tamamlanıp dava düştükten sonra, kural olarak memuriyete engel bir durum kalmaz. Konu, kurumların kendi yönetmeliklerine göre de değişebilmektedir.
3. HAGB kararına itiraz edilebilir mi? HAGB kararına karşı, kararı veren mahkemenin yargı çevresindeki Ağır Ceza Mahkemesi'ne itiraz yolu açıktır. Ancak bu itiraz, davanın esasına (suçlu olup olmamaya) yönelik değil, daha çok HAGB'nin şartlarının oluşup oluşmadığına yönelik usuli bir denetimdir.
Sonuç ve Hukuki Destek
HAGB, doğru koşullarda sanık için paha biçilmez bir fırsat olabileceği gibi, yanlış bir stratejiyle hak kayıplarına da yol açabilecek teknik bir kurumdur. HAGB'yi kabul edip etmemek, zararın giderilmesi, denetim sürecinin yönetimi gibi konular, mutlaka bir ceza avukatının profesyonel görüşü alınarak kararlaştırılmalıdır.
Eğer siz veya bir yakınınız bir ceza davasıyla karşı karşıyaysanız, Bursa ceza avukatı olarak size bu karmaşık süreçte yol göstermek için buradayız. Güler Hukuk Bürosu'na ulaşarak, davanızın durumu hakkında detaylı bilgi alabilir ve sizin için en doğru hukuki yol haritasını birlikte çizebiliriz.
Av. Uğur Güler
Güler Hukuk Bürosu
