Miras Paylaşımı Nasıl Yapılır? Yasal Mirasçılar ve Pay Oranları (2025 Güncel)

Bir yakının kaybı, her insan için derin bir üzüntü ve zorlu bir süreçtir. Bu duygusal döneme ek olarak, vefat eden kişinin geride bıraktığı mal varlığının (tereke) nasıl paylaşılacağı konusu, aile içinde ek bir stres ve hatta anlaşmazlık kaynağı olabilir. "Kimlerin miras hakkı var?", "Miras payları nasıl hesaplanır?", "Vasiyetname her şeyi değiştirir mi?" gibi sorular, bu sürecin en temel merak edilenleridir. Bursa'da faaliyet gösteren Güler Hukuk Bürosu olarak, miras paylaşımı sürecini tüm yönleriyle anlaşılır bir dilde açıklamak ve haklarınızı korumanız için yol göstermek amacıyla bu bilgilendirici makaleyi hazırladık. Bursa ve çevresindeki müvekkillerimizin miras hukukunun karmaşık yollarında güvenle ilerlemelerine yardımcı olmak en temel önceliğimizdir.

Miras Hukukunun Temeli: Zümre (Derece) Sistemi

Miras paylaşımının nasıl yapılacağını anlamak için öncelikle Türk Medeni Kanunu'nun (TMK) benimsediği **"zümre sistemi"**ni bilmek gerekir. Bu sistem, kan bağına dayalı bir mirasçılık hiyerarşisidir. Basitçe, bir üst zümrede mirasçı varsa, alt zümredekiler miras alamaz.

• Birinci Zümre: Miras bırakanın altsoyu (çocukları, torunları, torunlarının çocukları...)
• İkinci Zümre: Miras bırakanın anne ve babası ile onların altsoyu (kardeşleri, yeğenleri...)
• Üçüncü Zümre: Miras bırakanın büyükanne ve büyükbabaları ile onların altsoyu (dayı, amca, hala, teyze ve kuzenleri...)

En Önemli Kural: Birinci zümrede hayatta olan bir mirasçı (örneğin, bir çocuk) varsa, ikinci ve üçüncü zümre mirastan pay alamaz. Aynı şekilde, birinci zümrede kimse yoksa ama ikinci zümrede mirasçı (örneğin, bir kardeş) varsa, üçüncü zümre mirastan pay alamaz.

Yasal Mirasçılar Kimlerdir ve Pay Oranları Nelerdir?

Miras paylaşımında en kafa karıştırıcı konulardan biri de kimin ne kadar pay alacağıdır. Bunu pratik örneklerle açıklayalım:

1. Miras Bırakanın Çocukları ve Torunları (Birinci Zümre)

Miras bırakanın çocukları, mirasın tamamını eşit paylarla paylaşır.

• Örnek: Vefat eden kişinin 3 çocuğu varsa, her bir çocuk mirastan 1/3 pay alır.
• Peki ya çocuklardan biri daha önce vefat etmişse? Bu durumda, vefat eden çocuğun payı, kendi çocuklarına (yani miras bırakanın torunlarına) geçer. Buna "kök içinde halefiyet" denir.

2. Sağ Kalan Eşin Durumu: En Kritik Nokta

Sağ kalan eşin miras payı, kiminle birlikte mirasçı olduğuna göre değişir. Bu, en çok karıştırılan konudur.

• Eş, çocuklarla birlikte mirasçı ise: Eş, mirasın 1/4'ünü alır. Kalan 3/4 ise çocuklar arasında eşit olarak paylaştırılır.
  • Örnek: Eş ve 2 çocuk varsa; eş 1/4, her bir çocuk 3/8 pay alır.
• Eş, miras bırakanın anne-babasıyla birlikte mirasçı ise: Eş, mirasın 1/2'sini (yarısını) alır. Kalan 1/2 ise anne ve baba arasında eşit paylaşılır.
• Eş, miras bırakanın büyükanne-büyükbabasıyla birlikte mirasçı ise: Eş, mirasın 3/4'ünü alır. Kalan 1/4 ilgili akrabalara gider.
• Eğer çocuk, anne-baba veya büyükanne-büyükbaba gibi mirasçılar yoksa: Mirasın tamamı sağ kalan eşe kalır.

Yargıtay Kararlarından Bir Örnek: Yargıtay, sağ kalan eşin miras payının belirlenmesinde, miras bırakanla evlilik birliğinin ölüm anında devam ediyor olmasının yeterli olduğunu, boşanma davası açılmış olsa bile dava sonuçlanmadan ölüm gerçekleşmişse eşin mirasçılık sıfatını koruduğunu istikrarlı kararlarında belirtmektedir.

Saklı Paylı Mirasçılar: Vasiyetnameye Karşı Koruma

Miras bırakan, mal varlığının bir kısmı üzerinde vasiyetname ile tasarrufta bulunabilir. Ancak kanun, bazı mirasçıları korumak için "saklı pay" adı verilen bir dokunulmaz alan belirlemiştir. Miras bırakan, vasiyetnamesinde dahi bu paylara dokunamaz.

Saklı Paylı Mirasçılar Kimlerdir?

1. Altsoy (Çocuklar, torunlar): Yasal miras paylarının 1/2'si saklı paylarıdır.
2. Anne ve Baba: Yasal miras paylarının 1/4'ü saklı paylarıdır.
3. Sağ Kalan Eş: Altsoy veya anne-baba ile birlikte mirasçı ise yasal miras payının tamamı, diğer hallerde ise yasal miras payının 3/4'ü saklı payıdır.

Eğer bir vasiyetname ile saklı payınız ihlal edildiyse, "tenkis davası" açarak hakkınız olan payı talep edebilirsiniz.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Mirasçılık Belgesi (Veraset İlamı) nasıl alınır? Mirasçılık belgesi, mirasçıların kimler olduğunu ve pay oranlarını gösteren resmi bir belgedir. Noterliklerden veya Sulh Hukuk Mahkemelerinden talep edilebilir.

2. Mirası reddetmek (Reddi Miras) mümkün mü? Evet. Yasal ve atanmış mirasçılar, miras bırakanın ölümünü öğrendikleri tarihten itibaren 3 ay içinde mirası reddedebilirler. Bu işlem, borca batık bir mirası (yani borçların mal varlığından fazla olduğu durumlar) devralmayı önlemek için sıkça kullanılır.

3. Evlilik dışı doğan çocuğun miras hakkı var mı? Evet. Eğer evlilik dışı doğan çocuk ile baba arasında soybağı (tanıma veya babalık davası yoluyla) kurulmuşsa, bu çocuk da evlilik içi doğan çocuklarla tamamen aynı miras haklarına sahip olur.

4. Mirasçılar anlaşamazsa ne olur? Mirasçılar mal paylaşımı konusunda anlaşmaya varamazlarsa, her bir mirasçı Sulh Hukuk Mahkemesi'nde "ortaklığın giderilmesi (izale-i şüyu)" davası açabilir. Bu dava sonucunda mahkeme, malların aynen taksimine veya (genellikle) satılarak bedelinin paylar oranında dağıtılmasına karar verir.

Sonuç ve Hukuki Destek

Miras paylaşımı, zümre sistemi, pay oranları, saklı paylar ve dava süreçleri gibi birçok teknik detayı içeren, hata yapmaya çok açık bir alandır. Sürecin en başında doğru adımları atmak, olası hak kayıplarını önler ve aile içi ilişkilerin yıpranmasının önüne geçer.

Mirasçılık belgesi alınması, terekenin tespiti, miras taksim sözleşmelerinin hazırlanması veya ortaklığın giderilmesi davası gibi konularda profesyonel hukuki desteğe ihtiyaç duyuyorsanız, Bursa'da miras davalarına bakan avukatlar arasında yer alan Güler Hukuk Bürosu olarak yanınızdayız. Avukat Uğur Güler ve deneyimli ekibimizle, haklarınızı en iyi şekilde korumak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.